Dede Korkut Hikayeleri’nden Metaverse’e

Daha önceki eserlerinde yapay zeka ile halı dokuyan ve  geleneksel desenler işleyen 1990 doğumlu Orkhan Mammadov, bu kez Azerbaycan’ın kültürel mirası olan halılarını ‘Estetiğin Canlanması’ adlı eseriyle NFT haline getiriyor. 150 binden fazla halı ve kilim görüntüsü içeren eser 27 Ocak’ta sergilenecek

Dünyanın en ünlü epik şiir eserlerinden biri olan ‘Dede Korkut’un 12 kitabında övülen Azerbaycan’ın ipek halıları çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. Daha 13. ve 14. yüzyıllarda Avrupa’yı dolaşmaya başlayan bu halılar, Flaman ressam Hans Memling ve Jan van Eyck gibi dönemin ünlü sanatçılarının tablolarında yer almıştır.

1990 doğumlu genç Azerbaycanlı sanatçı Orkhan Mammadov eserlerinde bu halıları modern çağa taşıyor. Sanatçı ‘Estetiğin Canlanması’ adlı NFT’sinde eski zamanlardan beri evlerin duvarlarında asılı duran el dokuması halıları kendi algoritmasıyla bir araya getiriyor. Dijital ve gelenekseli birleştirerek kalıplaşmış tasarımlara yeni bir anlam katıyor. Geleneksel halılardan topladığı görsel tarihi, Metaverse deneyimi yaşatarak, görsel bir şölen halinde izleyiciye sunuyor.

Mammadov, Yapay Zeka aracılığı ile dijital kültür çağında karşımıza çıkan ‘gelenek’ sözcüğünün anlamını genişletiyor. Sosyal bilimler, veri boyama teknikleri, iplik simülasyonu ve renk verilerini kullanarak yeni, hayali ve spekülatif kilimler yaratıyor. Sanatçının ‘kültürel bellekte bir deney’ olarak sunduğu ‘Estetiğin Canlanması’ geçmişten gelen bu mirası geleceğe tercüme ediyor. NFT olarak bu halıların ilk kez Metaverse’e girmesini sağlıyor. Bu eserde estetiğin yeniden canlandırılması, ölmekte olan bir bedeni diriltmekten çok, halihazırda yaşayan bir geleneğin ömrünü uzatmak için ona enerji verilmesi olarak anlaşılmalıdır.

150 BİNDEN FAZLA HALIDAN 9 NFT BASKISI

Birçok farklı eşzamanlı geçmişi birbirine bağlayarak çok zamanlı bir düğüm haline getiren ‘Estetiğin Canlanması’ teknolojinin rolünü bir bellek biçimi ve bir iktidar aracı olarak sorguluyor. Dünyanın dört bir yanındaki müzelerde ve kütüphanelerde bulunan 150 binden fazla halı ve kilim görüntüsünü işleyerek eserlerinde kullanılmak üzere yeni spekülatif biçimler yaratan sanatçı, aynı anda bu mirası dijital alan aracılığıyla izleyiciye sunuyor. 

Yapay Zeka ve kültür tutkunu koleksiyonerler, gerçek zamanlı olarak yaratılan yeni halıların sürükleyici deneyimiyle meşgul olurken, sayısız halı stilinin arka plan hikayeleriyle de ilgilenebilecek. Bu şekilde 45 dakika boyunca 150 binden fazla sanat eseri ortaya çıkıyor. Sergi, Blackdove tarafından destekleniyor ve küratörlüğünü Lara Binnet üstleniyor. Orkhan Mammadov bu sürükleyici deneyimden benzersiz 9 NFT baskısı üretecek. Bu 9 eser hayat boyu Ethereum Blockchain’de yaşayacak.

‘Estetiğin Canlanması’ 27 Ocak 2022 tarihinde Blackdove’un Instagram hesabında (@blackdoveart) Türkiye saati ile 22.30’da canlı yayınla sergilenecek.

ORKHAN MAMMADOV KİMDİR?

Orkhan Mammadov 1990 Gence-Azerbaycan doğumludur. Bilgisayar bilimi, görsel iletişim tasarımı ve güzel sanatlar alanındaki eğitimlerinden kazandığı bilgileri harmanlayarak eserlerinde kullanan bir sanatçıdır. 2015 yılından bu yana Azerbaycan halıları ve geleneksel minyatür sanatı üzerine araştırmalar yapmaktadır.

Yapay zeka ve makine öğrenmesi  gibi  teknolojik gelişmeleri kullanarak, tarih ve kültürle ilgili değerleri bugünün sanatı ile birleştirir. Eserlerinde somut ve somut olmayan miras varlıklarını anlamak ve önemsemek için geleneklerin ve tarihin önemini tartışmasız bir şekilde ön plana çıkarır. 

2018’de Venedik Bienali ve Moskova Bienali’ne Azerbaycan’ı temsil etmek için Haydar Aliyev Vakfı ve Kültür Bakanlığı tarafından davet edilmiştir. Bu süreçte devlet halı arşivleri, tarihi ve mimari desen fotoğrafları, halıların orijinal eskizleri gibi büyük bir veriye ulaşma imkanı bulmuştur. O süreçte bu verileri kullanarak farklı tekniklerle alternatif, yeni halı ve desen konseptleri oluşturmaya başlamıştır

Sanatçının Yapay Zeka ile dokuduğu halı enstalasyonu ‘The İdea of Saving Aesthetics’ ilk kez Moskova Bienali’nde sergilendi. Ardından Rusya Devlet Tretyakov Galerisi’nin koleksiyonuna verildi. Mammadov’un aynı aylarda Yapay Zeka ile işlediği geleneksel desen enstalasyonu ‘Circular Repetition’ ise ilk kez Venedik Bienali’nde sergilendi. Eser şu an  Zaha Hadid’in tasarladığı Haydar Aliyev Müzesi’ndedir.