TRT Dev Arşivini Halka ve Yayıncılık Dünyasına Açtı!

1927 yılında başladığı radyo yayıncılığından sonra, 1968 yılında Türkiye’yi Televizyon yayıncılığı ile tanıştıran ve yaklaşık 50 yıldan bu yana aralıksız olarak yayında olan TRT, Türkiye’nin ve dünyanın son yarım asrına tanıklık ederek biriktirdiği dev arşivini, TRT Arşiv Projesi ile halka ve yayıncılık dünyasının kullanımına açtı.

31 Mart Cuma günü Harbiye TRT Stüdyolarında gerçekleşen tanıtım programı ile dev arşivini halka açan TRT, halen dünyada İngiltere, İsveç gibi yalnızca birkaç ülkede uygulanmakta olan “arşivlerin detaylı olarak tasniflenerek reprodüksiyonların internetten kullanıcıya sunulması” uygulamasını Türkiye’de ilk kez hayata geçirdi.

Dijital ortama aktarılan arşive üyelik gerektirmeden ve ücretsiz olarak internet üzerinden ulaşılabilecek. Boğaziçi Köprüsü’nün açılışı, Zeki Müren’in eşsiz yorumu ve şarkıları, siyasilerin ulusa sesleniş konuşmaları gibi görüntülerin kopyalarına artık herkes ulaşabilecek. Görüntülere www.trtarsiv.com adresinden ulaşılabilecek.

“TRT Arşiv ülkemizin hafızasıdır”

TRT Genel Müdürü Şenol Göka tanıtım toplantısında yaptığı konuşmada TRT Arşiv’in ülkemizin hafızası olduğunu vurgulayarak, yayın hayatına başladığı günden itibaren ve hatta onun öncesinde de çekilmiş görüntüleri, arşivinde biriktirdiğini belirterek, “TRT’de son derece önemli bir birikim var. Daha sonra eklenen çalışmalarla da bu arşiv çok büyük bir zenginliğe kavuştu ve bunun bir şekilde açılması gerekliydi. O hafızanın tekrar gündeme getirilmesi gerekiyordu, siyasi, kültürel ve sosyolojik açıdan.” dedi.

Göka, zaman içinde çeşitli sektörlerin nereden nereye geldiğinin de arşiv sayesinde görülebildiğine değinerek, şöyle devam etti: “Bütün bunlar hakkında bir fikir sahibi olabilmek, aynı zamanda nostalji duygusunu uyandırabilmek de gerekliydi. Belki biraz güleceğiz, hüzünleneceğiz ve duygusallaşacağız. Çünkü, bu nostalji duygusunu uyandırmak, geçmişle günümüz arasında bir karşılaştırma yapabilmek açısından son derece önemliydi. Bütün bunları yerine getirebilmek, biraz da vatandaşlarımıza geçmiş ve günümüz arasında bir karşılaştırma yapabilme fırsatı vermek için böyle bir çalışmaya gerek duyuldu.”

TRT’nin 200 bin saatlik görsel bir arşivi olduğunun altını çizen Göka, şunları kaydetti:“Daha bunun içerisine ses arşivimizi koymadık. Bu, görsel arşiv. Yani yeni medyanın oluşturduğu siteye koyacağı potansiyel olarak 200 bin saatlik arşiv var. Bunun içerisinde son dönemden, hatırlayabileceğimiz dönemlerden görüntüler de görebileceksiniz. 1919’lardaki Sultanahmet konuşmalarını da görebilirsiniz. Dolayısıyla bütün bunlar, TRT’nin elinde var. Bu arşivi açarak bundan belki farklı şekillerde yararlanmak isteyenlere de bir hizmet sunmuş olacağız.”

“TRT Arşiv kadar detaylı bir proje, hiçbir kamu yayıncısı tarafından halka açılmadı”

TRT Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Eren de günümüzde en çok dillendirilen sözün, “Hafıza-ı beşer nisyan ile maluldür” sözü olduğunu ifade ederek, “Çünkü bireysel ve toplumsal olarak tekerrürden ibaret olan hayatlar yaşarken, en çok ihtiyaç duyduğumuz şey, güçlü bir hafıza. Öyle ki, birbirinin benzeri veya tekrarı olan olay, plan, hesap veya mücadeleleri doğru okuyalım. Hafızasını kaybeden toplum için kimlik, anlamsızlaşır. 21. yüzyılla birlikte küreselleşme altında bir derinlik ve mana kaybı riskiyle karşı karşıya olduğumuzu söylemek çok da iddialı olmasa gerek. Buradan baktığımızda, bireysel ve toplumsal hafızayı koruyup, diri tutmanın ne kadar önemli olduğu açık bir şekilde görülebilir. Bir bilgi veya iddiayı dillendirirken somut belgelere sahip olmak, öz güven verir ve bu çok kıymetlidir.” diye konuştu.

Eren, TRT’nin kurulduğu günden itibaren yaptıklarını belgeye dönüştürmeyi ve arşivlemeyi misyon edindiğini ve bunu çok önemsediğini vurgulayarak, “TRT Arşiv projesiyle insanların geçmişe belgelerle, doğrudan tanık olabileceği bir mecra oluşturmayı hedefledik.Kurulduğundan bu yana TRT arşivinde biriken görüntüler, artık büyük bir özenle tasnif ediliyor ve web üzerinden paylaşıma açılıyor. Projenin Haziran 2014’te başladı. Dünyanın önde gelen birkaç televizyon kuruluşu bu tür bir tasnifleme çalışmasına girdi. Ancak TRT Arşiv kadar detaylı bir proje, hiçbir kamu yayıncısı tarafından halka açılmadı. TRT arşivinde 200 bin saati aşkın görüntü var. Bu sayı giderek artmaya da devam ediyor. Bu durum, TRT Arşiv’in web sitesinde de bu büyüklükte bir içeriğin yer alacağı anlamına geliyor. Web sitemizde, TRT tarafından çekilen görüntülerin yanı sıra, TRT’nin arşivinde olup, yayın hayatına başlamasından önceki dönemlere ait ve diğer devlet kaynaklarından temin edilen görüntüler de mevcut. Sultan Abdülhamid’in biat töreni, Sultan Reşad, Damat Ferit Paşa, 1919 Sultanahmet Mitingi, cumhuriyetin kuruluş dönemine ve Birinci ve İkinci Dünya Savaşına ait görüntüler, bu örneklerden sadece birkaçı.” dedi.

“İstanbul radyosu benim değişmeyen evim”

Etkinlikte konuşan 92 yaşındaki başarılı sunucu Halit Kıvanç ise TRT Radyo binasına ilk kez 62 yıl önce 1955’te girdiğini söyleyerek, “Konuşmaya başladım bu radyoda ve uzun yıllar bu radyoda hayatımı buldum.” dedi.

Kıvanç, Radyo Evi’nin değişmeyen evi olduğunu kaydederek, “İstanbul Radyosu benim hayatımda gerçek olarak ilk işim değil ilk sevgimdir. Hayatta ilk yaptığım güzel şey, İstanbul Radyosunda konuşmak. ‘Abi düzgün konuşuyorsun. Sen niye radyoda konuşmuyorsun?’ dediler, girdim. O kadar sene. Şu anda söyleyecek sözüm yok çünkü oturup 3 ay anlatmam lazım. Çok anılar var.” değerlendirmesinde bulundu.

Tasnif, Prodüksiyon, Sunum ve Site yönetimi, Sosyal Medya Yönetimi olarak 4 aşamadan oluşan TRT Arşiv sitesi, var olan uygulamalardan bir adım daha öteye giderek, “detaylı tasnifleme”, sınıflandırılan içeriklerden yeni prodüksiyonlar üretilmesi olan“reprodüksiyon”, içeriklerinin kullanıcıya en etkin şekilde web sitesi aracılığıyla sunulması olan “online içerik yönetimi” konularında dünyada bir ilki de gerçekleştirmiş bulunuyor.

Neredeyse Türkiye’nin görsel-işitsel hafızasını oluşturan TRT Arşiv sitesi için çalışmalara Haziran 2014’te başlandı. Binlerce saati aşan görüntü arşivinin tasnif çalışmaları halen devam ediyor.

Sultan Abdülhamid’in Biat Töreni, Sultan Reşat, Damat Ferit Paşa, 1919 Sultanahmet Mitingi, Halide Edip Adıvar’ın mitingde konuşması,1. ve 2. Dünya Savaşı görüntüleri gibi tarihin önemli görüntüleri de yer alıyor.

Web sitesi, Facebook, Twitter, Instagram gibi platformlar için de farklı ve mecra bazında da çalışmalar yapılan TRT Arşiv Projesinde en eski tarihli görüntü son dönem Osmanlı imparatorluğu görüntülerine ait olduğu belirtiliyor.