Doç. Dr. Zeynep Gürer ile Doç. Dr. Mert Gürer’in kaleme aldıkları bu Bahar dizisi incelemesi, Episode’un 55. sayısında yayımlanmıştır.
Herkesin büyük bir ilgi ve beğeniyle izlemeye başladığı Bahar dizisi bu coğrafyada yaşayan kadınların kendinden bir pay bulduğu ve kendisine ayna tutulmuş gibi hissettiği bir hikaye sunuyor bize. Dizi, adını da aldığı Bahar karakteri üzerinden kurgulanıyor.
Bahar, tıp fakültesi mezunu bir doktor fakat erken yaşta evlenip çocuk sahibi olmasıyla mesleğini hiç yapamamış bir kadın. Tamamen evde iki çocuğunun, kocasının ve kayınvalidesinin üzerine kurulmuş bir hayatı olan, gününün çoğu mutfakta geçen, ev işleriyle meşgul bir kadın. Bahar’ın hayatına biraz daha konuk olmaya başlayınca tüm bu işler altında ezilen ama ezildiğini fark etmeyen ya da bu durumu görmezden gelmeyi tercih eden her daim gülümsemeye ve olaylara iyi yönüyle bakmaya çalışan bir kadın olduğunu görüyoruz. Evini, içindeki herkesi ve her şeyi sahiplenmiş bir kadın. Bahar, geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin vücut bulmuş hali. Bir anne, bir eş ve bir gelin olarak var olabilmiş, fedakâr, anaç, görmezden gelinen, yaptığı işlerle ev içinde var olabilen, isyan etmeyen, orta yolu bulmaya çalışan bir ev kadını. Bahar’ın kocası Türkiye’nin önde gelen başarılı cerrahlarından biri ve varlıklı bir ailenin oğlu. Kocasının ve kayınvalidesinin egemenliği altında yaşayan çocuklarının mutluluğu için çabalayan bir karakter. Kimse üzülmesin diye çabalarken kendi varlığını görmezden gelmiş bir kişi. Bu hikayede bir kadının kendi hikayesi içerisinde nasıl kahramanlaştığına şahit olacağız. Dolayısı ile klasik anlatıda kahramanların hikayede nasıl evrimleştiği ve değiştiği bizim için önemli ipuçları taşır.
Bahar Dizisinde Kahramanın Yolculuğu
Dizi anlatısında kahraman, ekranda en çok görülen ve hikayenin üzerine kurgulandığı ana kişidir. Kahraman öyküyü oluşturan sorunla ve bu sorunu ortaya çıkaranlar ile mücadele içerisindedir. Sözel ya da yazılı kültürde işlenen kahramanlık hikayelerinde kahramanın işlevleri ve izlediği yollar klasik anlatılarda da değişime uğramaz. Joseph Campbell, mitleri incelediği Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı eserinde, mitolojilerde kahramanın macerasının yola çıkış, erginlenme ve dönüş aşamalarından oluştuğunu belirtir.
Dizi anlatısındaki kahraman benzer motiflerle öykü içerisinde ilerlemektedir. Bahar dizisine adını veren Bahar karakteri de aynı yolları kat ederek bir hikaye anlatacaktır izleyiciye. Erginlenme aşaması karakterin güçlendiği çeşitli zorluklarla karşılaştığı bir süreçtir fakat kahraman da kendini geliştirecek ve güçlenecektir. Bahar’ın hikayesi de yayınlanan ilk dört bölüm ekseninde “sınavlar yolu” olarak Campell’ın eserine gönderme yapmaktadır. Bahar dizisindeki Bahar’ın baş etmesi mücadele etmesi gereken erginlenme süreçleri ise aşağıdaki gibidir.
Kadın Kadının Kurdudur
Hikayede karakterlerin çatışma alanlarını izlerken ister istemez insanın aklına “Homo homini lupus” sözü geliyor yani “insan insanın kurdudur”. Dizinin ana kadın karakteri Bahar, en büyük savaşını erkeklere karşı değil kadınlara karşı veriyor. Bir kadının hayatının iplerini ele almak arzusu karşısında duran ve onu engelleyen yine kadınlar oluyor. Bahar’ın kayınvalidesi Nevra Hanım ve eşinin sevgilisi Rengin ve kızı Umay (ilk 3 bölüm) bunların başında geliyor. Dizi, kadın karakterlerin çekişme, çatışma ve iktidar mücadelesi ekseninde ilerliyor. “Güçlü” olarak gösterilen bu kadın karakterler de ataerkil düzen içerisinde ezilirken diğer kadınları ezme eğilimi gösteriyorlar. Fakat Bahar pasif bir direniş içerisinde tüm bu tavırlara karşı mücadele edebiliyor.
Manipülasyon
Ev içi hiyerarşide alt katmanda bulunan Bahar, değişim ve dönüşüm aşamasını kabullenmek istemeyenlerin çeşitli manipülasyonuna da uğruyor. Kocasının ev içinde ve iş yerinde üstten bakan ve her şeyi bilen tavrı “mansplaining” olarak da adlandırılan manipülasyon tekniğini bize sunuyor. Bahar yıllarca maruz kaldığı ve benimsediği bu tavrın yeni yeni farkına vararak evrimleşiyor. Onun haricinde aldatma, baskı, yalan söyleme, mobbing, suçlama, duygusal sömürü gibi farklı psikolojik baskılara da maruz kalıyor.
Çalışma Hayatı ve Mobbing
Bahar’ın işe alınma mülakatında başlayan mobbing süreci işte bulunduğu sürece devam ediyor. Önce hastalığı, sonra yaşı kendisi hakkında ön yargıların oluşmasına sebep oluyor. Bahar’ın hastanedeki varlığından rahatsız olanlar bastırma, beceriksizlikle suçlama, yetersiz olduğunu ima etme gibi ön yargılarla ona yaklaşıyorlar. Daimi bir sözel şiddete uğruyor. Geç kazanılmış özgüveni bıçak sırtında bir noktaya sürüklenirken Bahar, bütün bu olumsuz yaklaşımlara karşı da alttan alarak mücadelesini sergiliyor.
Süper Annelik Sendromu
Çalışma hayatında olan kadınlar, üstlendikleri roller ve sorumluluklarının artmasıyla birlikte stres ve sıkışmışlık hissini bir arada yaşıyorlar. Toplumun baskısı, aile bireylerinin beklentisi, kendini kanıtlama çabasıyla her şeye yetişmeye çalışan kadın iş ve sosyal yaşam içerisindeki dengeyi kurmaya çalışırken fazlasıyla yıpranıyor. Kadının asli görevinin annelik olarak kutsandığı topraklarda kadının çalışıyor olması evladını ihmal ettiği baskısını da beraberinde getiriyor. Dizide Bahar karakterinin karşılaştığı zorluklardan biri de bu olarak sunuluyor. Hiç kimsenin beklemediği bir anda çalışmaya başlaması, işinin gerekliliklerini yerine getirme çabası evini, çocuklarını, eşini ihmal ettiği imaları ile baş etmesine sebep oluyor. Kızının başına gelen kazanın sebebi olarak Bahar’ın çalışması gösteriliyor. Fakat Bahar yine de çalışma şevkinden ve idealinden vazgeçmiyor. Ne kadar zor olursa olsun aynı anda evi, çocukları ve işi ile ilgilenebilecek enerjiyi yaratıyor.
Bahar karakteri tüm bu olumsuzlukları erginlenme süreci içinde yaşıyor. Burada yaşadıkları kahramanın giderek güçlenmesini de sağlayacak aşamalar. Etrafındakilerin karşı çıkmalarına, müdahalelerine rağmen hayatına kaldığı yerden devam etme çabası, nesne konumunda çıkıp özne konumuna yükselen bir karakteri sunuyor bize. Eve kendini hapsetmiş, potansiyelinin gerisinde bırakılmış, özgüveni yıkılmış, fedakarlık ile var olabilmiş, emeklerinin karşılığını maddi-manevi alamayan bir karakterin değişimi, dönüşümü herkese umut olabilecek bir hikaye sunarken pek çok kadının hayatına ayna tutarak farkındalığı da artırmaktadır. Erkek egemen toplumda kadının kendisi ve kendisine dayatılan değerlerle mücadelesi kahramanlık unsurlarıyla sunulduğunda anlatımın seyredenler açısından çok daha etkileyici olduğunu belirtmek gerek. Hikaye peri masalına dönüştürülmeden kahramanlık anlatısı çerçevesinde işlenmeye devam etmelidir. Çünkü “kahramanlık anlatısında, peri masalının kahramanı kendi bölgesinde, mitin kahramanı ise tüm dünyayı etkileyecek zaferler kazanır” (Campbell, 2013).
Kaynakça
Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Çev. Sabri Gürses, İstanbul, Kabalcı Yayıncılık.
