Edebiyat Uyarlaması Diziler -3

Episode’un geçtiğimiz iki sayısında televizyonda yerli edebiyat uyarlamalarından söz ederek 2000’li yıllara kadar gelmiştik. Yazı dizimizin üçüncü bölümünde 2000’li yılların hafızalara kazınmış dizilerinden ve biraz kenarda kalmış, hatırlamadığımız yapımlardan söz edeceğim. Uyarlama deyince ilk aklımıza gelen TV yapımlarından biriyle başlayalım öyleyse…

Yaprak Dökümü (2006-2010)

Kanal D’de yayınlanan dizi, uzun bir süre izleyicilerin hayatının bir parçası oldu. Hâlâ eski dizilerden söz ederken anmadan geçemediklerinizden biri olduğuna eminim. Reşat Nuri Güntekin’in parçalanan bir ailenin hikâyesini anlattığı romanın (1930) TV uyarlaması günümüzde geçiyordu. Birçok oyuncunun tanınmasında emeği geçen bir yapım aynı zamanda Yaprak Dökümü. Geniş oyuncu kadrosunda Halil Ergün, Güven Hokna, Bennu Yıldırımlar, Deniz Çakır, Tolga Karel, Gökçe Bahadır, Fahriye Evcen gibi isimler yer alıyor. Dizi, televizyon tarihimizin en çok tekrarı yayınlanan dizisi özelliğini de taşıyor. Böyle bir istatistiki veri var mı bilmiyorum ama tekrarları en çok izlenen diziyse listemizin bir diğer önemli uyarlaması Aşk-ı Memnu’dur diye düşünüyorum. Yaprak Dökümü’nün yayınlanan 174 bölümünü de internette yeniden izleme şansınız var.

Günün Adamı (2006)

Televizyon tarihinin unutulmaz uyarlaması Yaprak Dökümü’nün ardından kıyıda köşede kalmış bir yapımdan söz edeceğim; Günün Adamı. Haldun Taner’in aynı adlı oyunundan uyarlanan Günün Adamı adından da anlaşılacağı üzere politik bir iş. TRT’de yayınlanan eski, değerli yapımlardan yazı dizisinin ilk iki bölümünde de söz etmiştim. Malum sebeplerden diziye TRT İzle üzerinden ulaşmanız mümkün değil. Ancak dailymotion’da ilk bölümünü bulacaksınız. Dizide Ahmet Uğurlu, Şebnem Sönmez, Şenay Gürler, Settar Tanrıöğen, Ali Atay gibi değerli isimler yer alıyor. Dizinin devamına ulaşamasak da Haldun Taner’in 1950’ler Türkiye’sinin değişen değerlerini, yeni insan ve üretim ilişkilerini, siyaset ve bilim çevrelerinin yozlaşmasını* anlatan Günün Adamı oyununu okumanızı tavsiye ederim.

İspinozlar (2006)

Fuat Kale’nin çalışmasında** rastladığım ancak bölümlerine ulaşamadığım İspinozlar, Orhan Kemal’in aynı adlı oyunundan bir TRT uyarlaması. Esasında zengin kız-fakir oğlan hikâyesi anlatan İspinozlar, Orhan Kemal uyarlaması olmasıyla bende merak uyandırdı. Eski TRT yapımlarının bir kısmına ulaşabilmemiz bile çok sevindirici ancak umarım bir gün isimlerini görüp kendilerine ulaşamadığımız dizileri de izleyebiliriz. Aynı durum sinemamız için de geçerli, ismen bildiğimiz ancak internet üzerinden ulaşamadığımız birçok değerli yapım var. Dizinin oyuncu kadrosundaysa Yeşim Büber, Çiçek Acar gibi isimler yer alıyor.

Aşk-ı Memnu (2008-2010)

Bu yazı dizisinde belki üstüne en fazla konuşabileceğimiz dizi, Aşk-ı Memnu. Kanal D’nin “Halid Ziya Uşakligil’in ölümsüz eserinden…” şeklinde başlayan reklamlarını hatırlarsınız. Sadece yayınlanırken değil, tekrarları gösterildiğinde de üstüne defalarca kez konuşulan, yazılıp çizilen bir uyarlamamız Aşk-ı Memnu. Episode Portal’da dizinin uyarlama serüvenine ilişkin ayrıntılı bir yazı da bulabilirsiniz. Yazı dizimizin ilk bölümünde 1975 yapımı Aşk-ı Memnu uyarlamasından söz etmemiştim. Burada biraz değinmek gerekirse 1975 uyarlaması romana daha sadık bir yapım, değerli oyuncularına geçmeden belirtmek gerekiyor ki dizinin yönetmenliği Halit Refiğ’e ait. Oyuncu kadrosuysa Müjde Ar (Bihter), Salih Güney (Behlül), Itır Esen (Nihal), Neriman Köksal (Firdevs), Şükran Güngör (Adnan), Çolpan İlhan (Matmazel) gibi birbirinden yetenekli oyuncularla dolu. Henüz ünlü olmayan Müjde Ar ve Itır Esen’e karakterler öyle iyi oturuyor ki uzun süre bu diziyle anılıyorlar. Bence bir diğer çok yerinde oyuncu seçimi de Matmazel’i canlandıran Çolpan ilhan. Karakterlerle oyuncuların bu denli uyumlanması dizilerin sevilmesinin en önemli sebeplerinden biri sanırım. Aynı durum 2010 yapımı Aşk-ı Memnu için de sözkonusu. Genç seyirci için “Bihter” dendiğinde Beren Saat, “Behlül” dendiğinde Kıvaç Tatlıtuğ akla geliyor elbette, ikili arasındaki uyum da televizyon tarihimiz açısından konuşulmaya değer. Çolpan İlhan’a ilişkin değindiğim, yerinde cast meselesini 2010 uyarlamasında Matmazel’i canlandıran Zerrin Tekindor için de düşünüyorum, siz de katılırsınız. Aşk-ı Memnu uyarlamalarına ilişkin söyleyecek söz çok ama “yasak aşk” hikâyemizin ayrıntılarına girmeyeceğim. Kısa zaman önce haberini gördüğümüz, her yaştan seyirciyi heyecanlandıran bir yeni uyarlamaya değinerek bu bölümü bitireyim; Aşk-ı Memnu film uyarlaması. Müjde Ar ve Beren Saat’ten izlediğimiz “Bihter” karakterini bu kez Farah Zeynep Abdullah canlandıracak. Abdullah’ın da ne kadar yetenekli bir oyuncu olduğunu biliyoruz, hepimiz için heyecanlı bir bekleyiş sözkonusu.

Kurt Kanunu (2012)

Kemal Tahir’in aynı adlı romanından uyarlanan Kurt Kanunu’nun oyuncu kadrosunda Ümit Acar, Ali Başar, Pelin Akil, Bahar Kerimoğlu, İlker Kızmaz ve Ahmet Somers yer alıyor. Kemal Tahir okumuş izleyici için şaşırtıcı olmayacak biçimde cumhuriyetin ilk yıllarına gidiyoruz. İzmir suikastını ve ardından yaşananları anlatan dizinin ömrü çok uzun olmamış ancak yayınlanmış 18 bölümü TRT İzle üzerinden seyretme imkânımız var.

Yol Ayrımı (2012-2013)

Bir diğer Kemal Tahir uyarlaması Yol Ayrımı’nda 1930’lu yılların Türkiye’sindeyiz. Kemal Tahir’in romanını televizyona uyarlayansa Alev Alatlı. Cumhuriyetin kuruluş yıllarını anlatan dizinin oyuncu kadrosunda Ahmet Uğurlu, Engin Altan Düzyatan, Dolunay Soysert yer alıyor. Bir önceki Kemal Tahir uyarlamasına kıyasla daha dikkat çekici bir oyuncu kadrosuyla karşı karşıya olduğumuzu söylemek mümkün. Yol Ayrımı’nı da TRT İzle’den seyredebilirsiniz.

Edebiyat uyarlamaları dizimizin üçüncü bölümünde hem unutamadığım hem de “Böyle bir dizi mi yapılmış?” dediğim yapımlardan söz etmeye çalıştım. Dizileri izlerken romanlara ve oyunlara göz atmayı unutmayarak iyi seyirler…

*Esra Dicle, “Günün Adamı Üzerine Görsebilimsel Bir İnceleme”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi 21 (2009): 7.

**Fuat Kale, “TRT Yerli Edebiyat Uyarlamaları 1968-2015”, TRT Akademi 4/07 (Ocak 2019): 142

Bu yazı, Episode’un 48. sayısında yayımlanmıştır.